Het gonst al een tijdje in zorgland vanwege de nieuwe Wet zorg en dwang die op de stoep staat. De nieuwe wet geeft opdracht om ‘onvrijwillige zorg’ bij mensen met een beperking zoveel mogelijk te voorkomen. Eenieder heeft immers het recht op zelfbeschikking. Een prachtig uitgangspunt. Maar het roept tegelijkertijd veel vragen en onzekerheid op bij zorgprofessionals: “Hoe moet ik de nieuwe wet interpreteren en uitvoeren? Welke keuzes moet ik maken bij dilemma’s die zullen ontstaan? Welke impact heeft dit in de praktijk? Moeten deuren die ’s nachts op slot zijn nu open, met alle gevolgen van dien? Kunnen we nog wel controleren op gebruik van drank en drugs?”.

Even terug naar de bedoeling. De wet benadrukt dat onvrijwillige zorg een allerlaatste optie is; eerst moet naar minder ingrijpende en alternatieve maatregelen worden gezocht. Het geeft cliënten een sterkere positie. Maar het leidt bij zorgprofessionals ook tot handelingsverlegenheid en een behoefte om onzekerheden dicht te timmeren met regels. En dat is precies wat deze nieuwe wet niet biedt. De Wet zorg en dwang gaat meer dan ooit om maatwerk, om met elkaar in gesprek gaan binnen de driehoek cliënt-verwant-professional, met aandacht voor ieders belang en rol. Hoe kun je het doel van de wet – zo min mogelijk dwang – nou het beste naleven? En hoe kom je tot een oplossing die voor alle partijen werkt?

Een cliënt die meerdere malen ’s nachts is gevallen bij het verlaten van het bed, krijgt doorgaans een bedhek. En kan dus niet meer zelfstandig naar het toilet; een behoorlijke beperking in vrijheid. De keuze voor een bedhek zal opnieuw ter discussie moeten worden gesteld: in wiens belang is deze maatregel? Is vallen een acceptabel risico? Kunnen we ook kiezen voor een verlaagd bed zonder bedhek en een melder die aangeeft dat de cliënt reeds lange tijd uit bed is? Het loslaten van de gebaande paden vraagt wel wat van je. Je zult de wens om alles in beton te willen gieten, moeten laten varen. Je zult het onzekere moeten omarmen en elke keer een ander pad durven zoeken. Het geeft niet alleen je cliënt betere opties, maar biedt je als professional ook meer dan je denkt.

Hoe verrijkend een cultuurverandering is, weten we allemaal van vakanties. We zoeken het andere perspectief daar speciaal op. Waarom dan niet in je dagelijkse beroepspraktijk? Je leert immers het meest buiten je comfortzone, dus omarm die beren op je weg! En benoem ze. Wat zijn de risico’s? Wat zijn alternatieven? Bespreek dit met elkaar, met de cliënt en met de verwanten. Je zult een open gesprek moeten voeren, met oog voor ieders belang. Dit doe je door elkaar steeds opnieuw te bevragen: dient de maatregel het doel? Is het echt de minst ingrijpende optie? Wordt de maatregel niet langer ingezet dan noodzakelijk? Is deze keuze in het belang is van de cliënt of in het belang van een ander, mijzelf wellicht? Kan het ook anders? Zo kijk je vanuit een ander kader en bedenk je alternatieven die je niet eerder zag. Hoe verrijkend! Probeer en observeer, analyseer en evalueer. Zo geef je samen inhoud aan de bedoeling van de nieuwe wet. Als je dit voor ogen houdt, héb je ook niet meer dan kaders nodig.

Het succesvol uitvoeren van de Wet zorg en dwang vergt een open blik en bepaalde communicatievaardigheden. ChangeKitchen biedt handvatten voor het voeren van ‘het open gesprek’. Wij zijn expert op het gebied van zorgvuldige communicatie. Met inspirerende werkvormen en methodes duiken we onder de oppervlakte en halen dilemma’s naar boven. Of je nou in de zorg werkt of niet, zodra je met een frisse blik vanuit een ander perspectief durft te kijken en niet alles vastlegt, ben je creatiever om alternatieven te bedenken. Zo zijn in de praktijk al veel successen geboekt!

Meer inspirerende blogs lezen? Volg Changekitchen op LinkedIn!

———

Lonneke van Nistelrooij is aangesloten bij Changekitchen, een bureau gespecialiseerd in organisatieverandering. Zij heeft een brede deskundigheid op het gebied van (langdurige) zorg en vraagstukken rondom multidisciplinaire samenwerking en houdt ervan om te werken met een grote diversiteit aan mensen in diverse settings. Met haar overstijgende blik en vermogen om zaken in perspectief te plaatsen brengt zij het gesprek terug tot de essentie en vertaalt vernieuwingen naar concreet gedrag.